Νόσος Alzheimer

Η νόσος του Alzheimer (AD) είναι η πιο κοινή μορφή άνοιας. Είναι πολυπαραγοντική νόσος και η γενετική της βάση δεν είναι ακόμη πλήρως καθορισμένη. Προκαλείται από την εναπόθεση στον εγκέφαλο δύο παθολογικών πρωτεϊνών, του β-αμυλοειδούς και της πρωτεΐνης «τ» που οδηγεί σε δυσλειτουργία και εν συνεχεία θάνατο των νευρικών κυττάρων. Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι η έκπτωση των νοητικών λειτουργιών που περιλαμβάνει διαταραχές της πρόσφατης μνήμης, της κρίσης και δυσκολίες στην κατανόηση και έκφραση του λόγου.

Η νόσος Alzheimer παρουσιάζεται συνήθως μετά τα 65 έτη, ως όψιμης έναρξης σποραδική νόσος. Σπάνια μπορεί εμφανιστεί και σε άτομα κάτω των 65 ετών, ως οικογενής νόσος πρώιμης έναρξης.

Οι περισσότεροι πάσχοντες από Alzheimer εμφανίζουν όψιμη έναρξη της νόσου. Δεν έχει εντοπιστεί ακόμη κάποιο συγκεκριμένο γονίδιο ή συνδυασμός γονιδίων που να προκαλούν τη νόσο. Έχει όμως αναγνωριστεί το γονίδιο της απολιποπρωτεΐνης (APOE) το οποίο αποτελεί τον ισχυρότερο γενετικό παράγοντα προδιάθεσης για τη νόσο Alzheimer. Το γονίδιο APOE έχει 3 αλλήλια, τα ε2, ε3 και ε4. Από αυτά, το αλλήλιο ε4 αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου.  Ο κίνδυνος εμφάνισης είναι 2-3 φορές υψηλότερος σε άτομα με ένα APO ε4 αλλήλιο και 12 φορές υψηλότερος σε άτομα με δύο APO ε4 αλλήλια.

Μέθοδος: Πραγματοποιείται αλληλούχιση του γονιδίου APOE για την ταυτοποίηση των τριών αλληλίων ε2, ε3 και ε4.

Χρόνος απάντησης: 2 εβδομάδες

Η πρώιμης έναρξης νόσος του Alzheimer εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας κάτω των 60 ετών και αντιπροσωπεύει 5-10% του συνόλου των ατόμων που πάσχουν από Alzheimer. Οι περισσότερες περιπτώσεις σχετίζονται με μεταλλάξεις σε ένα από τα τρία γονίδια που αναφέρονται στη συνέχεια και εμφανίζουν αυτοσωμικό επικρατή τρόπο κληρονόμησης, ενώ εχουν περιγραφεί και σπάνια περιστατικά σποραδικών μεταλλάξεων. Μεταλλάξεις σε αυτά τα γονίδια επηρεάζουν την παραγωγή του β-αμυλοειδούς και προκαλούν την καταστροφή των νευρώνων.

Νόσος Alzheimer τύπου 1 (AD1)   

Προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο ΑΡΡ (Amyloid Precursor Protein) και αφορά στο 10% -15% των περιπτώσεων της νόσου πρώιμης έναρξης.

Νόσος Alzheimer τύπου 3 (AD3)  

Προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο PSEN1 (Presenilin 1) και αφορά στο 30% -70% των περιπτώσεων της νόσου πρώιμης έναρξης.

Νόσος Alzheimer τύπου 4 (AD4)  

Προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο PSEN2 (Presenilin 2) και αφορά στο 5% περίπου των περιπτώσεων της νόσου πρώιμης έναρξης. Μεταλλάξεις σε αυτό το γονίδιο έχουν αναφερθεί και σε ασθενείς με νόσο Alzheimer όψιμης έναρξης.

Πραγματοποιείται αλληλούχιση των γονιδίων APP, PSEN1 και PSEN2 με την τεχνική αλληλούχισης επόμενης γενιάς (NGS).

Χρόνος απάντησης: 2 εβδομάδες για το γονίδιο APP και 4 εβδομάδες για τα γονίδια PSEN1 και PSEN2